Een social media verslaving, hebben we die nou écht?
Wanneer ben je een social media verslaafde? Is dat als je meer dan 3 uur per dag op je telefoon zit? Is dat als je het gevoel hebt dat je niet meer zonder kunt? Je vindt het antwoord in deze blog.
Auteur: India Beks
We scrollen, chatten, bellen en appen ons dagelijks in de rondte. Een dag zonder telefoon is tegenwoordig (bijna) ondenkbaar. We kunnen eigenlijk niet meer zonder social media en de digitale wereld ligt altijd binnen handbereik. Maar maakt ons vele telefoongebruik ons een verslaafde?
In het begin van de Corona pandemie schoot onze schermtijd als een raket omhoog. En dat was niet alleen door de tientallen gesprekken via Zoom en Teams. Het Amerikaanse marktonderzoeksbedrijf NDP Group zag in maart 2020 een toename van 35 procent bij de gameverkoop, het aantal bezoekers op pornosites nam wereldwijd met 12 procent toe en live video’s op Instagram stegen met 70 procent vergeleken met het jaar ervoor. Geen gesprek was meer mogelijk zonder de telefoon in de hand om even de laatste corona-updates te checken. Daarbij hebben we zowat elke middelmatige serie gebinged, aangezien er toch geen beter plan was dan een zoveelste rondje gaan wandelen. De verbinding tussen dopamine en ons scherm is de afgelopen tijd duidelijker geworden dan ooit.
Maar wil dat zeggen dat we écht verslaafd zijn aan dat scherm? Volgens Verslavingszorg Noord Nederland spreek je van een verslaving als je ‘niet meer zonder een middel kunt, lichamelijk of psychisch steeds meer nodig hebt van een bepaald middel om hetzelfde effect te bereiken en ontwenningsverschijnselen krijgt als je niet gebruikt.’ Voor een verslaving moet dus sprake zijn van een negatieve beïnvloeding, waarbij je niet met een activiteit kunt ophouden, ook al wil je dat wel graag.
Social media wordt nog niet erkend als een officiële verslaving. Toch noemen wij onszelf regelmatig ‘social mediaverslaafd’ als we bekennen hoe lastig we het vinden om niet verdwaald te raken op Instagram voor het slapen gaan.
Meisjes vaker verslaafd
Uit het onderzoek Belevingen 2017 van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bleek dat 17 procent van de jongeren tussen de 12 en 18 jaar zich verslaafd voelt aan social media. Het aantal ligt hoger bij de meisjes dan bij de jongens.
.png)
Dat deze jongeren zich verslaafd voelen, hoeft niet gelijk te betekenen dat zij echt verslaafd zijn. Neuropsycholoog en bijzonder hoogleraar verslaving Anneke Goudriaan zegt dat cijfers vooral aangeven dat die mensen enige problemen ondervinden door social media, maar dat het niet gelijk wil betekenen dat er sprake is van een echte verslaving. Floor van Bakkum, woordvoerder van Jellinek zegt, in een artikel van de Volkskrant, dat mensen al snel zeggen dat ze verslaafd zijn aan bijvoorbeeld Netflix, maar dat ze daarbij eigenlijk bedoelen dat ze het heel leuk vinden en het vaker gebruiken dan ze eigenlijk zouden willen. Bij Jellinek heeft nog nooit een cliënt zich aangemeld met een social media verslaving: 'Een echte verslaving heeft grote invloed op iemands dagelijkse leven. Je kunt bijvoorbeeld niet meer functioneren op je werk en je sociale leven lijdt eronder’, zegt van Bakkum.
Maar volgens computerwetenschapper Tristan Harris kunnen de steeds geavanceerdere technologische ontwikkelingen verslaving in de hand werken. Harris vergelijkt de mobiele telefoon met een gokautomaat. Iedere keer als wij onze telefoon pakken kun je volgens hem vergelijken met iedere keer dat je aan de hendel van een gokkast trekt. De ene keer komt daar iets positiefs uitrollen: een like of een leuke comment, de andere keer niet en heb je geen(leuke) berichten. Deze onvoorspelbare, onregelmatige beloning is een van de tientallen dingen waar app-ontwikkelaars hun producten verslavender mee proberen te maken.
Meer onderzoek nodig
Zorginstituut Nederland zegt dat er meer onderzoek nodig is, voordat er een officiële diagnose komt. Tot op heden zijn er voornamelijk onderzoeken in de vorm van vragenlijsten naar buiten gekomen die mensen zelf moeten invullen. Zodra de gevolgen verder worden onderzocht, kan er bepaald worden of en in hoeverre er sprake is van een echte verslaving.
Harde cijfers voor een social media verslaving zijn er nog niet. Maar verslavend of niet, het feit is wel dat de almaar afgaande apparaten een (negatieve) invloed kunnen hebben op ons leven. Op school is het in ieder geval geen pretje dat social media voortdurend leerlingen kan afleiden.
Of we onszelf nou echt social media verslaafd kunnen noemen, zodra we verdwalen in dat scherm, is nog moeilijk te zeggen. Daar is meer onderzoek voor nodig. Als je regelmatig op social media te vinden bent, betekent dat in ieder geval niet gelijk dat je verslaafd bent. Het gebruik wordt pas problematisch, zodra het je normale functioneren op een negatieve manier beïnvloedt. Maar verslavend of niet, het feit is wel dat de almaar afgaande apparaten een (negatieve) invloed kunnen hebben op ons leven.
Wil jij als leraar social media daarom op een positieve manier inzetten in de klas?Hieronder vind je een aantal creatieve tips en ideeën om dat te doen:
- Begin een les via een blog of nieuwsartikel, afkomstig van social media
- Praat met de leerlingen over de voor- en nadelen van social media gebruik
- Zoek naar informatieve YouTube video’s om te gebruiken tijdens de les
- Laat leerlingen foto’s maken van hun projecten(bijvoorbeeld tijdens een biologieles) en plaats deze op een klassen Instagram met eigen hashtags
- Gebruik social media tijdens een interactieve les, waarbij leerlingen, voor een onderwerp naar keuze, alleen social media als bron mogen gebruiken. Daarbij kunnen de leerlingen dingen leren over fake nieuws
- Laat leerlingen een samenvatting van de les schrijven op hun mobiele telefoon. De samenvatting mag niet meer dan 280 tekens bevatten (net als op twitter)
- Bedenk samen met de leerlingen hoe social media handig ingezet kan worden in de les
Meld je aan voor de webinar
.png)
.jpeg)
.png)
.jpeg)
