Influencer Reclame 101

Hoe ziet reclame in de 21ste eeuw er eigenlijk uit? We duiken in de wetgeving, valkuilen en moderne kenmerken van reclame in onze digitale maatschappij.

“We weten allebei dat het niet gezond is, maar we kijken nog steeds uit naar een samenwerking.” Dat zei de manager van influencer DieTim toen hen werd gevraagd een ongezond energy drankje aan te prijzen als gezond. De honderdduizenden volgers van de populaire YouTuber leken eindelijk hun vruchten af te werpen toen het ‘Thaise bedrijf’ hem voor deze nieuwe klus benaderde. Dit bedrijf bleek echter een handjevol Nederlandse journalisten dat onderzoek deed naar influencermarketing op sociale media. Want hoe ziet reclame er nou precies uit in de 21e eeuw? En wie reguleert dat eigenlijk?

Reclame in de wet

Voor de traditionele vormen van reclame, die zich onder andere op straat en televisie bevinden, bestaan er strikte wetten die zijn opgenomen in de Nederlandse Reclame Code (NRC). Een reclame mag bijvoorbeeld niet misleidend zijn, onwaarheden bevatten, of belangrijke informatie weglaten over een dienst of product. Voor het maken van reclame op sociale media en andere digitale platforms bestonden lange tijd geen heldere wetten. Hierdoor ging het controleren niet altijd even makkelijk. 

Op 1 november werden sociale media echter toegevoegd aan de Nederlandse Mediawet, waarin de taken en verantwoordelijkheden van de media en overheid beschreven zijn. Regels die voorheen in de Reclamecode Social Media & Influencer marketing (RSM) waren opgenomen, zijn hierdoor grotendeels veranderd in wetten. Influencers moeten tegenwoordig onder andere altijd helder benadrukken wanneer er sprake is van een advertentie. Dit kan bijvoorbeeld met een hashtag (zoals: #ad of #spon) of door simpelweg te vermelden dat er sprake is van een samenwerking. 

De valkuilen van digitale reclame

In de digitale maatschappij kan reclame dankzij de RSM beter gereguleerd worden en zal het zo minder snel onwaarheden bevatten of misleidend zijn. Desondanks zijn er andere gevaren aan te wijzen die gepaard gaan met het online adverteren. Een groot deel van de advertenties op platforms als Instagram en YouTube worden aan gebruikers gebracht via influencers. Zij hebben op sociale media veel volgers en daarmee - je raadt het misschien al - veel influence (invloed). Hierdoor krijgen ze doorgaans veel betaald om merken of producten aan te prijzen aan hun volgers. Influencers nemen tegenwoordig een dusdanig prominente rol aan op sociale media dat hun aanhang, waaronder veel kinderen en jongeren, naar hen opkijkt. Jongeren zijn vaak gevoeliger voor verkooppraatjes en laten zich gemakkelijker overhalen om in een product of dienst te investeren. En wanneer een deal misschien wat dubieus of niet erg betrouwbaar is, zien ze dat vaak ook niet direct.

Naast de toenemende rol van influencers als adverteerders, zijn er een aantal andere benoemenswaardige kenmerken van digitale reclame. In tegenstelling tot traditionele reclame, die in het algemeen onpersoonlijk is en aan iedereen op eenzelfde wijze verschijnt (zoals op een billboard of in het storende reclameblok tussen je favoriete realityserie door) is online reclame gepersonaliseerd. Aan de hand van bijvoorbeeld je zoekgeschiedenis, surfgedrag en social media posts worden advertenties afgestemd op jouw persoonlijke interesses. Heb je bijvoorbeeld weer eens uren besteed aan het uitzoeken van een nieuw paar schoenen via een webshop? Dan kan het zomaar zo zijn dat je vervolgens op Facebook of Instagram wordt doodgegooid met reclame voor - jawel - schoenen. Zo word je als consument zeer direct getarget door bedrijven en ben je vaak sterker geneigd om op een advertentie te klikken en tóch die ene aankoop te doen. 

Influencer marketing in Rambam

Dat influencers niet altijd op een eerlijke en bewuste manier reclame maken via hun sociale kanalen, blijkt uit een aflevering van Rambam die in 2019 werd uitgezonden. In de aflevering hieronder duiken de presentatoren in de wereld van influencer marketing. Ze lokken populaire YouTuber DieTim in de val door hem te vragen sluikreclame te maken voor een ongezond energiedrankje. DieTim en zijn manager lijken geen probleem te hebben met de grote hoeveelheid ongezonde troep in het product en laten weten alsnog graag met de vermomde Rambammers in zee te gaan. Dit incident laat zien dat sommige influencers reclame maken voor producten die van slechte kwaliteit, ongezond of zelfs gevaarlijk zijn. Alles voor wat makkelijk verdiende centjes.

Waarom reclamewijsheid? 

Met het oog op deze potentiële valkuilen die (online) reclame voortbrengt, is het relevant om stil te staan bij reclamewijsheid. Overkoepelend verwijst deze term naar vaardigheden en kennis die nodig zijn om reclame en de commerciële doeleinden ervan te herkennen en verwerken. Het is voornamelijk voor kinderen en jongeren soms lastig om reclame te herkennen. En dit al helemaal wanneer een advertentie verweven is in een game of vlog van hun favoriete YouTuber. Dergelijke ‘verstopte’ reclame wordt ook wel sluikreclame genoemd. Om de jonge en kwetsbaardere doelgroep te behoeden voor dergelijke sneaky verkooppraktijken, is het dus waardevol om ze hierover goed te informeren en zo reclamewijs te maken. Concreet krijgen ze dan tools aangeleerd om reclame als zijnde te herkennen en kritisch te beoordelen en zich er zo beter tegen te kunnen weren. 

TMI | digitale geletterdheid voor VO

Reclame heeft in de digitale maatschappij een enorme boost gekregen en is steeds persoonlijker en efficiënter geworden. Daarnaast zijn influencers een grote rol gaan spelen in het adverteren van merken en producten. Voornamelijk voor een jonger publiek is het zo vrijwel onmogelijk geworden om reclame te mijden. Door deze doelgroep tools aan te reiken waarmee ze reclame en de gevaren ervan leren herkennen en verwerken, kunnen we ze reclamewijs maken. TMI biedt dergelijke  tools, die jongeren en hun omgeving op een leuke en leerzame manier leren over mediawijsheid. Neem snel een kijkje op onze website voor meer informatie!

Meld je aan voor de webinar

Gerelateerde blogs

Relevante producten

Helaas zijn er op dit moment geen relevante artikelen beschikbaar.