Depressie op scholen: ‘’Gescheiden werelden raken elkaar’’
Vandaag is World Suicide Prevention day en vertelt Jan Ruigrok legt de link tussen social media en depressie bij scholieren.
Vandaag is het World Suicide Prevention Day. Een dag die noodzakelijk blijkt want steeds meer jongeren zijn, met als gedoodverfde factor sociale media, depressief in Nederland. Jan Ruigrok, adviseur en docententrainer, ziet een rol weggelegd voor middelbare scholen en een betere mentale gezondheid.
Nieuwe factor
Ruigrok, eigenaar van adviesbedrijf Rigardus, heeft een sterke en heldere mening over de dag tegen zelfmoord. ‘’Ik ben altijd wat huiverig bij anti-probleemdagen. Als je te sterk insteekt op wat je niet wil, loop je altijd de kans dat het probleem daardoor juist groter wordt. Het is veel te kort door de bocht om te stellen dat een Suicide Prevention Day een tegengesteld effect heeft, maar er moet zoveel meer gebeuren.’’ Over zijn laatste woorden heeft hij niet gelogen; het aantal zelfmoordgevallen onder jongeren neemt, na een lange stabiele periode, weer toe. Ten opzichte van vorig jaar is er, met name bij jongens, een toename van bijna een derde.
Hoewel er vaak over gespeculeerd wordt, is er nog geen onderzoek wat een directe link tussen sociale media en depressie aantoont. ‘’Wat we tegenwoordig vaker tegenkomen is dat er na een suïcide gevraagd wordt wie het als eerst zagen aankomen. Dan zijn dat bijna altijd de vrienden in een online omgeving. Dat leerlingen eerder met elkaar praten dan met leraren of hulpverleners is al jaren het geval.’’
Communicatie
Sinds de opkomst van sociale media is de grens, volgens dit artikel, tussen school en thuis minder expliciet geworden voor zowel leraren als leerlingen. Dit brengt een nieuw ethisch vraagstuk met zich mee. Tot in welke mate kunnen leraren zich, in het belang van mentale gezondheid, mengen in het leven van hun leerlingen? Ruigrok houdt vast aan zijn heldere communicatiefilosofie en hij denkt dat het allemaal niet moeilijk hoeft te zijn. ‘’Docenten zouden binnen hun professie aandacht kunnen besteden aan de kwestie ‘hoe communiceer je met elkaar buiten school in een online omgeving?’ Daarbij denk ik dat we ook zeker de professionele afstand moeten houden van de leerlingen.’’ Tegelijkertijd benadrukt Ruigrok dat dat leraren geen vrienden en vriendinnen van leerlingen kunnen zijn. ‘’Wat dat betreft zijn het gescheiden werelden die elkaar raken.’’ Een voorbeeld dat gegeven wordt is het selectief deelnemen in groepsapps.
‘’Er kunnen zich altijd situaties voordoen waarbij de docent zich verantwoordelijk voelt om contact op te nemen met hulpverleners of ouders. Dat kan soms ook gewoon levensreddend zijn. Als een leerling zegt ‘ik maak er een eind aan’ dan hebben zij de verantwoordelijkheid om contact met de ouders op te nemen.’’ Wat Ruigrok wel erg belangrijk vindt is het dialoog tussen leraar en leerling. ‘’Dat ze tegen de leerling kunnen zeggen dat ze zich zulke grote zorgen maken dat ze contact opnemen met thuis. Doen ze dat samen, wil hij of zij eerst thuis vertellen dat een telefoontje eraan komt of willen ze dat ik direct bel?’’ Ruigrok geeft aan dat er genoeg protocollen geschreven kunnen worden, maar een mens meer gebaat is bij een persoonlijke aanpak volgens hem.
Schoolklimaat
Volgens de scholenadviseur ligt de verantwoordelijkheid niet alleen bij het aanspreekpunt van de leerling. ‘’Een school kan een klimaat neerzetten die leerlingen uitdaagt voor het bijdragen aan een goede sfeer.’’ Hij demonstreert dat wanneer je je zorgen maakt om leerlingen, dat je dan vraagt: wat wil je en wat zou je kunnen doen? ‘’Maak in het begin van het jaar afspraken over wat er nodig is om op een goeie manier met elkaar om te gaan. Iedereen die kan daar een rol bij spelen.’’ Zelfs uit onverwachtse hoek kan die hulp komen, zolang die person maar hart heeft voor leerlingen. ‘’Je hebt scholen waar een van de beste personen in het aanpakken van depressies bijvoorbeeld de conciërge is.’’ Iemand die hart heeft voor de leerlingen.’’
Ruigrok hamert nogmaals op het belang van vriendelijkheid, aandacht en zorg wanneer hij uitlegt hoe het schoolklimaat verder beïnvloed kan worden. ‘’Je hebt daarnaast ook nog mensen op school die professioneel net een stapje verder gaan zoals leerlingbegeleiders en zorgcoördinatoren. Soms zijn er ook dingen waarvan je denkt: dit gaat de professionaliteit en draagkracht van mijn school te boven. Daar zal een school beroep voor moeten doen bij anderen. Dat betekent niet dat ze de leerling dan helemaal los hoeft te laten natuurlijk.’’
Dynamiek
Mediawijsheid wordt naar verwachting in 2022 in het nieuwe schoolcuricculum opgenomen, zoals wij eerder in deze blogpost hebben geschreven. Ruigrok denkt dat onderwijsinstellingen zich nooit helemaal aan kunnen passen aan het nieuwe patroon van leerlingen. ‘’Sociale media zijn constant in beweging en daar moet constant aandacht voor zijn. Je kunt leerlingen niet meer voorbereiden op de wereld over vier á vijf jaar. Het is veel eerder de vraag: hoe leren mensen voorbereid te zijn in een enorm veranderende wereld? Dat is een vaardigheid die wat mij betref waanzinnig veel aandacht verdient en nog steeds meer aandacht gaat krijgen.’’
Als tip van de redactie hebben we deze week een documentaire uitgekozen van Sanne Kooiman. Haar film behandelt depressies als resultaat van onder andere studeren, keuzestress en sociale media. Bekijk ‘m hieronder!
Meld je aan voor de webinar
.png)
.jpeg)
.png)
.jpeg)
