Jongeren bevinden zich gemiddeld meer dan twee uur per dag op sociale media. Eigenlijk best gek dus, dat ze op school weinig leren over wat zich in deze digitale jungle allemaal afspeelt en hoe ze zich hier kunnen navigeren. In ons vorige artikel lees je over reclame in de moderne maatschappij en het belang van reclamewijsheid. Wij zetten in deze blog 5 tips en tools op een rijtje, zodat je zelf kunt experimenteren met reclamewijsheid in de klas.
1. ‘Reclame, Wijs ?!’
Mediawijs, Vlaams kenniscentrum Digitale- en Mediawijsheid, maakte een Mediawegwijzer genaamd ‘Reclame? Wijs!’. Deze overzichtelijke en vrolijk vormgegeven wegwijzer dient als een thematisch infomagazine voor leerkrachten en gaat dieper in op allerlei interessante reclame-gerelateerde feitjes en tips. Zo is er een pagina gewijd aan het uiteenzetten van allerlei nieuwe vormen van reclame (ooit van advergames of native ads gehoord?) en zijn er tips te vinden voor het implementeren van reclamewijsheid in de klas. De folder is gewoon digitaal en gratis te bekijken!
Tip van TMI: Deze folder dient als een eerste introductie tot het onderwerp reclamewijsheid specifiek voor docenten. Lees ‘m eens goed van voor naar achter door en kijk of er nieuwe dingen in staan die je zelf misschien nog niet wist. Denk ook eens na over de manieren waarop deze informatie in de klas kan worden toegepast. Die nieuwe vormen van reclame bijvoorbeeld: laat leerlingen een keertje zelf actief op zoek gaan naar reclames in hun eigen bubbel. Van games tot YouTube video’s tot sociale platforms als TikTok, overal zullen ze advertenties tegenkomen als ze hier goed op letten!
2. Game jezelf reclamewijs!
In 2014 begon Universiteit Gent met het ontwikkelen van een gameplatform dat de reclamewijsheid van jongeren zou kunnen verhogen. Hier werkten ook jongeren en vertegenwoordigers uit de pedagogische, academische en reclamewereld aan mee. Zij hebben vier mini-games ontwikkeld die geschikt zijn voor jongeren tussen de 12 en 16 jaar en hen leren reclame beter te herkennen en er kritisch mee om te gaan. In één van de games, genaamd ‘Count the Ads’ moet de speler bijvoorbeeld advertenties herkennen en aanklikken. Op deze manier krijgt je een beter oog voor de manier waarop reclame vaak onopvallend en ‘stiekem’ aan ons verschijnt. Daarnaast is er op het platform ook een kleine kennisquiz te vinden die test hoe reclamewijs de speler eigenlijk is. Genoeg te leren en beleven dus!
Tip van TMI: Deze games zouden goed kunnen werken als een introductie tot reclamewijsheid. Voordat leerlingen zich verdiepen in de wereld van (online) reclame, is het leuk om te testen wat ze hier eigenlijk al van weten. Zijn ze zich bijvoorbeeld al bewust van de hoeveelheid reclame die dagelijks aan ze voorbij vliegt? En kunnen ze deze herkennen? De spellen kunnen eventueel ook als kleine energizers ingezet worden tijdens een les die reclamewijsheid behandelt. Wanneer de spanningsboog eventjes ver te zoeken is, kunnen luchtige games de nodige ontspanning bieden. Je vindt de games op http://reclamewijs.ugent.be/skate/.
3. ‘Kijk kritisch naar subtiele advertenties op sociale media’
In deze YouTube video van de Universiteit Antwerpen wordt grondig uitgelegd hoe online reclame werkt en hoe het herkend kan worden. Zo wordt er verteld dat we toegang tot online platforms als Facebook betalen met persoonlijke data en dat dit als gevolg heeft dat er op de man af geadverteerd kan worden. Dergelijke persoonlijke informatie kan variëren van je favoriete café tot aan je politieke voorkeur en geloofsovertuiging. De makers van de video roepen op om na te denken over wat je deelt op sociale media, waar dit terecht komt en wat ermee gedaan kan worden. Een zeer informatief filmpje dus, waarin de werking van online reclame in heldere taal gepaard met leuke animaties uiteen gezet wordt.
Tip van TMI: Kijk deze video in de klas en ga aan de slag met de vragen die aan de kijker worden voorgeschoteld. Eén van deze vragen is bijvoorbeeld: Is het oké dat bedrijven jouw gedrag leren kennen om overtuigendere advertenties te maken? Bespreek deze vraag eens in de klas, en ga hier dieper op in door leerlingen te vragen hoe ver ze precies vinden dat een bedrijf mag gaan. Er is natuurlijk wel een verschil tussen het weten van je schoenmaat en de hele route kennen die je elke dag naar school fietst...
4. ‘Cannafuel laat DieTim reclame maken voor nutteloze olie en overtreedt wetten’
In de webserie ‘Boos’ van BNN-presentator Tim Hofman worden er wekelijks ‘boze’ consumenten geholpen met een vaak onethisch probleem. In deze aflevering gaat Hofman op pad om influencer DieTim, voorheen Snapking, aan de tand te voelen. Samen met zijn vriendin maken zij op social media reclame voor Cannafuel; een supplement waarmee je snel en gemakkelijk zou moeten afvallen. De influencers prijzen het product aan als een wondermiddel. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt alleen dat de ingrediënten uit het supplement helemaal niet werken. Er wordt onjuiste reclame gemaakt. Daarmee worden wetten en regels als die van Reclame Code Commissie overtreden.
Tip van TMI: Deze video laat zien hoe reclame en marketing via social media anders werkt dan via reguliere media kanalen als de televisie. Daarnaast wordt er een stukje ethiek behandeld. Je kunt deze video daarom goed kijken tijdens een Economieles, maar ook bij Mens & Maatschappij. Na het kijken van de video kun je de klas vragen om te reageren op de volgende stelling: Influencers moeten het altijd laten weten als ze reclame maken.
5. Check zelf: Waar komen die persoonlijke reclames vandaan?
Een groot verschil tussen reclame op traditionele reclame en online reclame is dat online reclame persoonlijk is. Je collega’s of huisgenoten zullen andere reclames te zien krijgen voordat ze een YouTube video kunnen afspelen dan jij. Terwijl als je samen een avondje naar the Voice zit te kijken, je hetzelfde reclameblok tot je “moet” nemen. Dit heeft te maken met je online privacy instellingen. Techgiganten als Google slaan ontzettend veel informatie over jou op, om ervoor te zorgen dat jouw online beleving zo persoonlijk mogelijk is. Goed nieuws, je kunt zelf achterhalen wát dan die informatie is die Google van jou opslaat.
Tip van TMI: Ga naar https://myaccount.google.com/. Klik dan op ‘Je gegevens en personalisatie beheren’ om vervolgens naar ‘Advertentie instellingen’ te gaan. Mits je deze optie aan hebt staan, zal er een waslijst verschijnen aan jouw gegevens en interesses. Op basis van deze gegevens krijg jij bepaalde reclames te zien. Zit er een interesse tussen die helemaal niet bij jou past? Klik er dan op en schakel de interesse uit. Je kunt er ook voor kiezen om je advertentie instellingen helemaal uit te schakelen!
