Onze belevingswereld wordt dankzij digitalisering met de dag complexer. De kans is groot dat je buurman een totaal ander beeld van de wereld heeft dan jij. Terwijl jullie toch echt allebei in hetzelfde land wonen. In dezelfde straat zelfs! Maar dankzij algoritmen en gepersonaliseerde content die jullie wordt voorgeschoteld, leef je beide in je eigen unieke filterbubbel. Best gek, dat we hier zo weinig over weten en leren. Wij zetten daarom in deze blog 5 tips en tools op een rijtje, zodat je zelf kunt experimenteren met dit onderwerp in de klas.
1. Wat is een algoritme?
We worden tegenwoordig doodgegooid met de term ‘algoritme’, maar weten we nou eigenlijk precies wat het betekent? Waarschijnlijk niet. En waarschijnlijk ga je het ook nooit écht helemaal begrijpen. Maar wat basiskennis kan zeker geen kwaad!
Tip van TMI: een algoritme kun je eigenlijk zien als een soort recept. In deze video wordt in makkelijke taal uitgelegd hoe dat nou precies zit. Een goede om in de klas te laten zien dus. Zo’n culinair algoritme klinkt zo verkeerd nog niet..
2. De online fabeltjesfuik
Stel, je opent YouTube nu in een nieuw tabblad. De kans is heel erg groot dat er een hoop video’s verschijnen op je homepage waarvan je denk ‘goh, wat interessant’! Dit is niet toevallig: YouTube, en daarbij ontzettend veel andere platforms en bedrijven, kennen jou en je interesses tot in de details. Aan de hand van - komt ‘ie weer - algoritmen wordt berekend welke content je wellicht interessant vindt en krijg je hierop aangepaste video’s voorgeschoteld.
Tip van TMI: het algoritme van YouTube zorgt ervoor dat iedere gebruiker in een gepersonaliseerde filterbubbel terechtkomt. In deze video van Arjen Lubach wordt haarfijn uitgelegd én gedemonstreerd hoe dit in zijn werk gaat. Deze video over ‘de fabeltjesfuik’ kan jongeren aanzetten om na te denken over de gevolgen van hun filterbubbel en een goede discussie starten in de klas.
3. Theirtube
Of je nou een videoclip, make-up tutorial of informatieve filmpjes zoekt; YouTube is al sinds 2005 the place to be. Menig internetgebruiker bevindt zich misschien wel dagelijks op het video-sharing platform. En terecht. Maar sinds de toename van gepersonaliseerde algoritmen, behoeft ook deze site met een kritische blik bekeken te worden.
Tip van TMI: jouw YouTube feed ziet er dus anders uit dan die van je zus, buurman en beste vriend. Benieuwd naar de omvang van deze verschillen? Op theirtube kun je zien hoe de aanbevolen video’s eruit zien op de YouTube homepage van een anderen. Nee, niet exact die van je zus, buurman of beste vriend. Er zijn wel zes categorieën die je aan kan klikken, waaronder die van 'de' liberaal, conservatief en complotdenker.
4. The social dilemma
Jouw aandacht is tegenwoordig een ware goudmijn voor bedrijven. De infrastructuur van je smartphone is zó ingericht dat deze je ritme, gewoontes en behoeftes door en door kent. Om je aandacht vast te houden, krijg je continu nieuwe impulsen aangereikt die op maat lijken gemaakt voor jou. Het gevolg: je belandt in een filterbubbel. In deze bubbel wordt alles wat jij denkt bevestigd en blijf je gevoed worden in je bestaande meningen en theorieën.
Tip van TMI: in The Social Dilemma van Netflix wordt pijnlijk duidelijk wat de gevaren zijn van algoritmische principes op sociale media. Propaganda en complottheorieën hebben dankzij gepersonaliseerde algoritmen vrij spel. Dit leidt, aldus een spreker in de documentaire, tot een “global assault on democracy”. Een echte kijktip voor docenten en eventueel zelfs voor de nieuwsgierige leerling!
5. Bubbelen
Iedereen bevindt zich in een unieke en gepersonaliseerde filterbubbel. Jij dus ook! Heb je er wel eens over nagedacht hoe die filterbubbel van jou eruit ziet?
Tip van TMI: ga eens samen met je leerlingen creatief aan de slag met het thema filterbubbel. Dit kun je doen door de exclusieve TMI game ‘Bubbelen’ te spelen. Hier krijgen je leerlingen geheid energie van! In deze korte video leggen we je de regels uit.
