De feiten, meningen en dubieuze informatie vliegen ons tegenwoordig op elk denkbaar platform om de oren. Eigenlijk best gek dus, dat leerlingen op school weinig leren over wat zich in de digitale jungle allemaal afspeelt en hoe ze zich hier kunnen navigeren... In ons vorige artikel lees je over de motivaties achter en de gevolgen van fake news. Wij zetten in deze blog 5 tips en tools op een rijtje, zodat je zelf kunt experimenteren met dit onderwerp in de klas.
1. Bouw je ‘eigen’ fake news imperium
Een schreeuwerige kop waar drama en het schandaal vanaf druipt zal hoe dan ook snel je aandacht trekken. Het zijn vaak juist de bizarste berichten die de meeste interesse wekken en veel geliked en gedeeld worden. Maar vergeet niet: dit soort berichtgeving moeten we vaak met een korreltje zout nemen en behoort al gauw tot de categorie ‘fake news’.
Tip van TMI: het maken en verspreiden van fake news is natuurlijk hartstikke fout en schadelijk. Om de motivaties en technieken hierachter beter te begrijpen, kan het toch zo’n verkeerd idee niet zijn om zelf eens in de huid van een fake news deler te kruipen. In deze game bouw je aan een online nieuws imperium en heb jij de regie over de berichtgeving. Hoe meer volgers, hoe beter. Je zult er snel genoeg achter komen dat een grote aanhang en bekendheid helaas vaak ten koste gaat van de kwaliteit en integriteit van het nieuws...
2. Break your own news
Iedereen kan nieuws maken. Waar het nieuws vroeger alleen vanuit de studio in Hilversum gemaakt werd, kun je nu in een paar seconde je eigen slaap- of werkkamer ombouwen tot “geloofwaardige” redactie. Dit maakt het daarom nog moeilijker om in te schatten wie of wat ons betrouwbaar nieuws kan brengen.
Tip van TMI: Heb je niet de mogelijkheid om je kamer om te bouwen tot nieuwsstudio, maar ben je stiekem toch benieuwd hoe jouw fake nieuws het op beeld zou doen? Check het dan zelf via deze website. Pas wel op: deel jouw “breaking news” voorbeeld niet zomaar op je social media. Wie weet trappen er mensen toch in!
3. Nepnieuws door NOS op 3
“Nepnieuws’. Een term die redelijk voor zich spreekt, toch? Nieuws dat nep is. Maar wanneer je het onderwerp grondiger induikt, blijkt het zo’n makkelijke term nog niet. Een tijdje terug dachten velen van dit online fenomeen dat het alleen maar op obscure blogs en onbetrouwbare sites plaatsvond. Na de Amerikaanse verkiezingen in 2016 gingen mensen echter massaal aan de haal met de betekenis van dit woord (“fake news” in Amerika) en kreeg het steeds meer kenmerken en definities toegeschreven.
Tip van TMI: In deze video van NOS op 3 worden kort de verschillende definities van nepnieuws uitgewerkt. Welke definitie geeft de Van Dale? En wat is de precieze relatie van nepnieuws tot oud-president Donald Trump? Onder andere op deze vragen krijg je antwoord!
4. Deepfake door Jeugdjournaal
De uitspraak ‘zien is geloven’ heeft eeuwenlang een belangrijke rol gespeeld in ons wereldbeeld en de wetenschap. Maar is zien nog wel geloven in de 21e eeuw? Met allerlei nieuwe technologieën is het inmiddels namelijk mogelijk om de werkelijkheid tot in de kleine details te manipuleren. Je zult vast wel eens gehoord hebben van AI: artificial intelligence, of ‘kunstmatige intelligentie’.
Tip van TMI: AI technologie wordt onder andere ingezet om digitale content zoals gezichten, afbeeldingen, video’s, teksten en stemmen te creëren. De producten die hieruit voortkomen heten deepfakes. Benieuwd hoe dit eruit ziet? In deze video van het Jeugdjournaal wordt het concept van deepfakes in begrijpelijke taal uitgelegd én zie je een aantal angstaanjagend realistische voorbeelden. De video is ook erg geschikt voor jongeren!
5. TMI Viewgame - Word een viral factory
Een reden om fake news te maken, is bijvoorbeeld voor aandacht. Hoe meer aandacht jouw bericht of video krijgt, hoe meer geld je ervoor kunt vangen met behulp van advertenties. Een viral factory kan jou helpen om je bericht meer aandacht te geven. Dat is een nieuwssite die focust op het verspreiden van deelbare plaatjes en video’s. LADbible, Dumpert en Buzzfeed vallen hieronder. De mensen die er werken moeten erg goed zijn in het herkennen van wat veel gedeeld en dus bekeken gaat worden.
Tip van TMI: Speel de TMI Viewgame. Voor dit spel deel je de klas op in teams. Ieder team is een eigen viral factory. Samen met de klas kijk je video’s waarbij je een inschatting moet maken van het aantal views dat ‘ie heeft gekregen. Let daarbij op de titel van het filmpje, de naam van het kanaal die het gepost heeft en natuurlijk de inhoud. Na elke video is er zo’n dertig seconden tijd om te roepen hoeveel views de video heeft. (1 antwoord per groepje) Als docent kun je op pauze drukken om de inzetten op te schrijven. Wie het dichtst bij het aantal views zit, krijgt een punt.
Het team met de meeste punten aan het eind van het spel wint.
